ZWRÓĆ UWAGĘ NA ODDECH
Oddychanie kojarzy nam się zwykle z wdechem i wydechem, jest to również jedna z podstawowych czynności organizmu. Jest niezbędne do życia, robimy to bez użycia świadomości i kontroli, oddech jest bezwarunkowy, wpływa na nasze zdrowie, zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Oddychamy prawidłowo lub nie, zbyt szybko, za płytko- ale oddychamy wszyscy.
Nos to część naszego ciało, jest bardzo ważny w naszym organizmie i ma ogromny wpływ na całe nasze ciało, jak i samopoczucie. Nogi służą do biegania i chodzenia. Uszy służą do słuchania. Usta do jedzenia i mówienia, a nasz nos służy do oddychania.. Zatem każdy wdech i wydech powinien być wykonywany przy użyciu tego narządu.
Nasz nos spełnia naprawdę wiele funkcji, ale my omówimy sobie tylko niektóre z nich:
· Stanowi drogę przepływu powietrza, dzięki niemu oddychamy,
· Pozwala nam odczuwać zapachy,
· Filtruje powietrze, które do niego dociera, oczyszcza je i chroni nas przed wieloma chorobami,
· Nawilża powietrze,
· Ogrzewa powietrze, które do niego dociera, chroniąc nos i gardło,
· Odpowiada za barwę naszego głosu (podczas kataru nasz głos się zmienia).
Do naszych zadań należy nauka poprawnego oddychania: wdech nosem, wydech nosem. Niestety, ale każdy przypadek oddychania ustami ma swoje nieprzyjemne rezultaty. Konsekwencjami nieprawidłowego toru oddechowego są:
- otwarta buzia,
- słabe mięśnie ust, policzków i warg,
- nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka,
- utrwalanie wad wymowy,
- częste infekcje, częste przeziębienia: katary i kaszel,
- wady postawy,
- problemy jelitowe (brzuszkowe)- dziecko podczas otwartej buzi łyka dużo powietrza i po prostu daje uczucie sytości lub odbijania,
- niedotlenienie układu nerwowego- problemy z koncentracją, trudności w nauce, ciągłe zmęczenie.
Dlatego bardzo proszę, obserwujcie swoje dzieci, zauważcie jak oddychają, każdą nieprawidłowość należy skonsultować z logopedą, który z pewnością pokieruje Was na badania do odpowiednich specjalistów.
Poniżej przedstawię Państwu parę zabaw oddechowych, które możecie wykonywać z dziećmi w domu:
· dmuchanie na piórka,
· „wyścigi"- dmuchanie przez rurkę na watę, kulkę z bibuły,
· nadmuchiwanie baloników,
· dmuchanie na balon tak, żeby nie spadł,
· puszczenie baniek mydlanych,
· w leżeniu na plecach dziecko kładzie zabawkę na brzuszku, należy oddychać równomiernie, tak aby maskotka przy wdechu unosiła się, a przy wydechu opadała.
POŁYKANIE
Można by było pomyśleć, że połykanie to błaha rzecz, połyka każdy, młody czy stary, ale w rzeczywistości nie jest ono tak łatwą czynnością, na jaką wygląda. W procesie tych zaangażowanych jest ogrom mięśni jamy ustnej- język- i gardła. Każdy kęs jedzenia powinien zostać najpierw odgryziony, a potem przeżuty (nie roztarty), następnie dzięki mięśniom języka, gardła i ich ruchom połknięty. Połykanie jest procesem wieloaspektowym, bowiem potrzebna jest przy nim odpowiednia pozycja języka (wertykalno-horyzontalna), prawidłowe oddychanie, a także działanie układu nerwowego.
Wyróżnić można dwa typy połykania:
- infantylny- niemowlęcy, nieprawidłowy i uznaje się go za wadę do natychmiastowego skorygowania, podczas połykanie język znajduje się przy dolnych zębach, szczęka jest rozwarta i widoczne jest także zaciskanie warg;
- dorosłe- fizjologiczne, prawidłowe; język znajduje się na górze na wałku dziąsłowym uniemożliwiając wydostanie się płynów, śliny czy też jedzenia.
Przedszkolaki- 3, 4 latki- powinny połykać już jak osoba dorosła: język jest na górze, mięśnie żujące napięte, a mięsień okrężny ust rozluźniony. (E. Stecko, „Zaburzenia mowy u dziecka"). Jednak czasem zauważamy dzieci z połykaniem typu niemowlęcego, co może być spowodowane słabymi mięśniami języka, a w przyszłości przyczyną powstania wad wymowy. Dlatego tak ważne jest, aby obserwować swoje dziecko, jak je, jak połyka, jak oddycha, a w razie jakichś nieprawidłowości zgłosić się do logopedy.
Poniżej przedstawię Państwu parę ćwiczeń na poprawę połykania:
- uwrażliwiamy miejsce, którego ma dotykać miejsce (jest to wałek dziąsłowy znajdujący się tuż za górnymi zębami). Możemy dotykać je palcami, łyżeczką. Smarujemy je czekoladą i czubkiem języka zlizujemy ją, możemy także przykleić kawałek andruta i język ma za zadanie ściągnąć go z wałka dziąsłowego.
- połykanie śliny- dochodzimy do tego etapu dopiero wtedy, gdy dziecko potrafi unieść język i znaleźć miejsce, w którym powinien się znajdować. Prosimy dziecko o to, żeby język umieściło w odpowiednim miejscu i trzymało go tam przez cały czas, potem musi zacisnąć ząbki, szeroko się uśmiechnąć i połknąć ślinę. Bardzo istotne jest to, aby wargi się nie napięły.
- połykanie napojów- powinno odbywać się piciem małych porcji, dziecko bierze niewielki łyk, unosi język na wałek dziąsłowy, zamyka ząbki, rozchyla usta i połyka.
Jeśli zauważycie Państwo jakąkolwiek nieprawidłowość w połykaniu dziecka, w oddychaniu czy mówieniu skonsultujcie swoje uwagi z logopedą.
ROZWÓJ MOWY DZIECKA
W kontaktach społecznych człowieka z innymi ludźmi mowa odgrywa bardzo ważną rolę, ponieważ umożliwia nam przekazywanie myśli i rozumienia tekstów słownych. Przyswojenie mowy jest najważniejszym i najbardziej zdumiewającym osiągnięciem, które jest dziecko w stanie zdobyć. Dziecko poznaje świat, dzięki rozumieniu mowy, a umiejętność mówienia pozwala mu wyrazić swoje spostrzeżenia, pragnienia i uczucia.
OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECKA - OD 3 DO 7 ROKU ŻYCIA
Mowa u dzieci w wieku od 3 do 7 lat w dalszym ciągu płynnie się rozwija, następuje duży rozwój artykulacyjny, wzbogaca się zasób słownictwa, rozwija się umiejętność budowania zdań złożonych. U dzieci czteroletnich w dalszym ciągu mogą występować różne zniekształcenia, ale już w nieco mniejszym stopniu. Pojawiają się neologizmy, czyli nowo utworzony wyraz, twór językowy, który nie był wcześniej używany, a został utworzony w jakimś celu, dzieci zamiast cukiernia powiedzą np. ciastkarnia, keczup - kepucz, młynek- mielik, zapiąć (kurtkę)- zazamkować, spałem- śpiłem, hulajnoga- hujnoga, księgarnia- książkarnia.
Dziecko 3 letnie, potrafi porozumieć się z otoczeniem, jego mowa jest już w pewnym stopniu ukształtowana, jednak jej rozwój odbywa się w dalszym ciągu i często pojawiają się błędy. Dziecko trzyletnie powinno już wymawiać wszystkie samogłoski ustne i nosowe, spółgłoski: p, b, m, f, w, ś, ź, ć, dź, ń, k, g, h, t, t, d, n, l, ł, j. Pojawiają się również głoski takie jak: s, z, c, dz. Dziecko już umie wypowiadać większość z tych głosek poprawnie w izolacji, a w mowie potocznej zastępuje je zaś głoskami łatwiejszymi. Dziecko zmiękcza głoski: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż na głoski: ś, ź, ć, dź.
Piąty i szósty rok życia to czas, w którym przypada ostateczne kształtowanie się systemu językowego. Należy także pamiętać, że dziecko powinno poprawnie wypowiadać wszystkie dźwięki języka ojczystego przed rozpoczęciem nauki w szkole podstawowej, aby uniknąć trudności w czytaniu i pisaniu, które spowodowane są błędną wymową.
Należy również zwrócić uwagę na to, że każde dziecko rozwija się we własnym, swoistym tempie i niewielkie opóźnienia rozwoju mowy nie powinny być powodem do niepokoju. Stopień rozwoju mowy w danym momencie zależy od różnych czynników. Do najważniejszych należą psychofizyczny rozwój dziecka oraz wpływ środowiska. Opóźnienia w pojawianiu się poszczególnych stadiów rozwoju mowy nie powinny przekraczać 6 miesięcy, jeżeli któryś z etapów rozwoju mowy opóźnia się koniecznie skonsultuj się z logopedą.
Opracowanie zagadnienia na podstawie książki prof. J. Cieszyńskiej i M. Korendo: „Wczesna interwencja terapeutyczna".
Kiedy iść z dzieckiem do logopedy?
Czy zdarzyło mi się usłyszeć pytanie: mój syn jeszcze nie mówi, ale ponoć chłopcy zaczynają mówić później niż dziewczynki, kiedy powinniśmy pójść do logopedy? Moje dziecko nie mówi, ale na pewno rozgada się w przedszkolu wśród dzieci. Oczywiście i może nie mam wieloletnich doświadczeń w zawodzie, ale już wiem, że zawsze warto słuchać intuicji matki dziecka. Jeśli coś Cię niepokoi, lepiej skonsultuj swoje spostrzeżenia z logopedą. Nigdy nie jest za wcześnie na konsultacje.
Zawód logopedy kojarzy się niektórym tylko z pracą nad wadami wymowy, jednak w rzeczywistości jest zupełnie inaczej, bo logopedia to szeroka dyscyplina, a logopeda może udzielić pomocy i wsparcia już noworodkowi. Nie ma dolnej ani górnej granicy wieku.
Więc kiedy warto wybrać się na konsultację logopedyczną?
Do logopedy należy przyjść, gdy dziecko:
- dziecko ma trudności ze ssaniem, połykaniem, gryzieniem, żuciem,
- dziecko około 3-go miesiąca nie głuży ( nie wydaje dźwięków gardłowych typu a-gggg),
- dziecko 6-7 miesięczne nie gaworzy ( nie wymawia ciągów sylab np bababa, mamama),
- skończyło 12 miesięcy, a nie wypowiada żadnych, najprostszych słów (typu: mama, tata, baba, bobo itd.),
- skończyło 24 miesiące, a nie łączy dwóch słów (np.: mama am, bobo je, tata aaa (tata śpi) ) i/lub wypowiada tylko kilka słów,
- skończyło 3 rok życia, a jego mowa jest bardzo niezrozumiała dla otoczenia (często rozumiesz go tylko Ty - jego mama),
- skończyło 3 rok życia, a zauważasz, że w wymowie zamienia głoski dźwięczne na bezdźwięczne, np.: zamiast buty- puty, domek- Tomek, zamiast góra mówi kura.
- podczas mówienia wkłada język między zęby,
- wydaje Ci się, że cały czas mówi przez nos lub ma problemy ze słuchem,
- skończyło 4 rok życia, a głoski s, z, c, dz wypowiada jako ś, ź, ć, dź (np.: sanki- sianki), nie zauważasz pierwszych prób wymowy głosek sz, rz, cz, dż,
- dziecko w 5 roku życia nie wymawia głosek sz, rz, cz, dż (mówi np. safa zamiast szafa),
- skończyło 5 rok życia, a w jego wymowie nie zauważasz prób wymowy głoski [r],
- oddycha ustami, a nie przez nos,
- nie reaguje na polecenia,
- nie nawiązuje kontaktu wzrokowego, nie reaguje na swoje imię, mówi niezrozumiałe ciągi dźwięków,
- dziecko się jąka,
- dziecko przestało się odzywać, mówić w określonych miejscach lub w obecności innych osób (np. w przedszkolu czy sklepie).
Warto także pamiętać o tym, że zawsze lepiej jest się wybrać na konsultacje i usłyszeć, że dziecko rozwija się prawidłowo, niż zwlekać i nie zauważyć nieprawidłowości, gdy na tym etapie możemy pomóc. Ale też nie każde spotkanie z logopedą musi kończyć się terapią i częstymi wizytami, być może logopeda pokaże ćwiczenia, które warto byłoby wykonywać w domu, udzieli wskazówek i wtedy spotykać będziecie się tylko kontrolnie raz na jakiś czas.
Jeśli zauważycie cos niepokojącego, pytajcie i szukajcie odpowiedzi, do czego serdecznie zachęcam.